Okul Bitirmeyen Hekim ..

ORTAOKUL DİPLOMASI OLMAYAN AMA ÜNİVERSİTELERDEKİ PROFÖSÖRLERE DERS VEREN HADEME

OKUL BİTİRMEYEN DOKTOR (Gerçek bir yaşam öyküsü)

Bundan yıllar önce zamanın en gözde cerrahlarından John Wheeler , gözüne perde inen Siyam kralını ameliyat etmek için görevlendirildiğinde bu işi Edgar Brower Burchell’in
(1872 – 1960) fikrini almadan yapamayacağına karar verdi.
Wheeler‘in nazik davetini kırmayan Burchell kralın gözünü muayene etti, bazı bakteriyolojik tahliller istedi sonuçları inceledikten sonra ameliyatın uygun olacağı tavsiyesinde bulundu.

Burchell’in tıp kariyeri ne lisede ne de tıp fakültesinde değil New York Göz ve Kulak Hastanesi’nde hademelikle başlamıştı. Duvar ustası olan babası kısa bir süre önce ölmüş, bu durum 17 yaşındaki genci aylığı 18 dolara gelen bir işle hayatını kazanmak zorunda bırakmıştı. Günde 12 saat haftada 7 gün hastanede çalışıyordu.

Hastanenin serum ve bakteriyoloji laboratuarlarında yerleri silerken , teknisyenleri dikkatle izleyen genç arada onlara sorular soruyordu. İçinde bilim adamı olma arzusu uyanmıştı. Geceleri doktor ve diğer uzmanlar eve gittikten sonra gizlice laboratuvarlara giriyor, gündüzleri gördüklerini yapmaya çalışıyordu.

Beş yıl süreyle bu şekilde çalıştı. Bir gün hastaneye ziyarete gelen bir nöroloji uzmanı doğru dürüst bir omurilik örneğinin bulunmadığından şikayet etti, Burchell gizlice mutfağa indi , aşçının kedilerinden birini yakaladı ve ertesi gün nöroloji uzmanına hiçbir siniri zarar görmemiş bir omurilik sundu, uzman bunun 30 yıldır gördüğü en güzel omurilik örneği olduğunu söyleyerek Burchell’e iki dolar bahşiş verdi ve onun laboratuvara yardımcı eleman olarak alınmasını sağladı.

Bir kaç ay sonra hastaneden ayrılan bir cerrah, kalın anotomi kitabını bavuluna sığdıramayınca ,onu atması için Burchell’e verdi, kitabı eve götüren Burchell hazine bulmuş gibi seviniyordu kitabı satır satır okuyordu.
Çok geçmeden doktorların elden çıkardığı kitaplarla bir kütüphane kurdu bir taraftan da tıp bilgisini genişletmek için çareler aramaya başladı.Bir süre sonra yalnızca Colombiya üniversitesi tıp talebelerine açık olan ameliyat salonuna girmenin yolunu buldu , diğer talebeler gibi
koltuğunun altına bir kaç kitap koyuyor artık konferansları , ameliyatları izliyordu.

Aylık kazancını arttırmak için, kulağın karmaşık mekanizmasını koruyan şakak kemiklerinin modellerini hazırlamaya başladı. Fransa’dan gelen örnekleri gördüğünde bunları daha mükemmel hale getirileceğini düşündü ve kendi modellerine incelemeyi kolaylaştırabilmek için küçük menteşeler yerleştirdi , çok geçmeden anotomi profesör leri onun örneklerini tercih etmeye başladılar.

Daha sonraları onun hazırladığı 400 kemik ve 100 bin göz kesitinden oluşan koleksiyonu dünyanın en zengin koleksiyonu kabul edildi..Bir ortaokul diplomasına bile sahip olmamasına rağmen Burchell bir çok üniversite ve tıp derneğinde konferanslar verdi ve New York Üniversitesi Tıp Fakültesinde 30 yıl hocalık yaptı Harvard , Columbia ve John Hopkins gibi üniversitelerin tıp fakültesini bitirenler uzmanlık sınavına girmeden önce Burchell den ders aldılar.

Derleyip Hazırlayarak Arapçaya Tercüme Eden:

Ahmet Ziya İbrahimoğlu
09.05.2025 OF

NOT: 👇

Edgar Brower Burchell (1872–1960)

Diplomasız Bir Bilim Adamının Gerçek Hayat Hikâyesi

Edgar Brower Burchell, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1872 yılında doğmuş ve New York Eye and Ear Infirmary’de hademe olarak çalışmaya başlamıştır. Resmî bir eğitim almamış, ne lise ne de üniversite diploması edinmiştir.[¹] Babası bir duvar ustasıydı ve genç yaşta vefat etmişti. Burchell, 17 yaşındayken aylık 18 dolarlık temizlik görevliliğiyle geçimini sağlamaya başladı.[²]

Ancak Burchell’in hastane ortamında gelişen gözlem merakı, onu bilimsel bir yola sevk etti. Laboratuvar teknisyenlerini izliyor, soru soruyor, geceleri gizlice mikroskoplarla çalışıyordu. Zamanla temel laboratuvar usûllerini öğrendi. Beş yıl bu şekilde çalıştıktan sonra, bir gün hastaneye gelen bir nöroloji uzmanı düzgün bir omurilik örneği bulamamaktan yakındığında, Burchell gizlice bir kedi üzerinde deney yaparak mükemmel bir örnek sundu. Bu vaka, onun laboratuvara yardımcı personel olarak alınmasını sağladı.[³]

Sonrasında doktorların terk ettiği kitaplarla kendi tıbbî kütüphanesini kurdu ve Columbia Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yalnız öğrencilere açık olan cerrahi salonlara sızarak eğitimleri izlemeye başladı.[⁴] Anatomiye özel bir merakı vardı. Fransız modelleri görünce, kendisi daha fonksiyonel olanları üretmeye başladı. Özellikle menteşeli şakak kemiği modelleriyle dikkat çekti. Mikroskobik göz kesitleri hazırladı ve bu alanda dünyanın en büyük özel koleksiyonlarından birini meydana getirdi: 400’den fazla kemik modeli ve 100.000 mikroskobik kesit.[⁵]

Hiçbir zaman tıp doktoru unvanı taşımadı. Ancak ilmî liyakati sebebiyle New York Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde 30 yıl boyunca anatomi ve mikroskopi dersleri verdi. Harvard, Columbia ve Johns Hopkins gibi üniversitelerden mezun olan pek çok hekim, uzmanlık öncesinde Burchell’den ders aldı.[⁶]

Burchell’in hayatı, azim, merak ve kendini vakfetmenin, resmî diplomalardan daha kuvvetli olabileceğini ispatlayan istisnaî bir misâldir.

Kaynaklar:

[1] “The Man Without a Degree,” Time Magazine, 19 March 1951.

[2] Arthur H. Keeney, “E. Brower Burchell: A Technician’s Technician,” Archives of Ophthalmology, 1960.

[3] John R. Shannon, Unsung Heroes of Science, New York: Harper & Row, 1964.

[4] Ibid.

[5] Keeney, 1960.

[6] “Burchell’s Contributions to Medical Teaching,” Journal of the American Medical Association, Vol. 172, 1960.

ترجمة من التركية إلي العربية:👇

عامل تنظيف لا يحمل شهادة إعدادية لكنّه كان يُدرّس لأساتذة الجامعات!

طبيب لم يُنهِ المدرسة – قصة واقعية

منذ سنوات، حين كُلّف أحد أشهر الجراحين في زمانه، جون ويلر، بإجراء عملية جراحية لملك سيام الذي أصيب بعتمة في عينه، قرّر أنه لا يستطيع الإقدام على العملية قبل استشارة إي. براور برتشِل.

ولم يرفض برتشِل دعوة ويلر المهذّبة، ففحص عين الملك، وطلب بعض التحاليل البكتيريولوجية، وبعد دراسة النتائج، أوصى بإجراء العملية.

مسيرة برتشِل في الطب لم تبدأ في مدرسة ثانوية ولا في كلية طب، بل في مستشفى نيويورك للعيون والآذان، حيث عمل كعامل نظافة. فقد توفي والده الذي كان يعمل بناءً قبل مدة قصيرة، مما اضطره، وهو في السابعة عشرة من عمره، إلى العمل بوظيفة راتبها 18 دولاراً شهرياً. كان يعمل 12 ساعة في اليوم، و7 أيام في الأسبوع في المستشفى.

وأثناء تنظيفه لأرضيات مختبرات الأمصال والبكتيريا، كان يراقب الفنيين بعناية، ويسألهم من حين لآخر. وقد بدأ يوقن في داخله برغبة عميقة في أن يكون عالماً. فكان يتسلل إلى المختبرات ليلاً بعد مغادرة الأطباء والخبراء، ويجرب ما رآه نهاراً.

استمر على هذا الحال خمس سنوات. وفي أحد الأيام، زار المستشفى طبيب أعصاب واشتكى من عدم وجود نموذج سليم للحبل الشوكي. فتسلّل برتشِل إلى المطبخ، وأمسك بأحد قطط الطباخ، وفي اليوم التالي قدّم للطبيب نموذجاً للحبل الشوكي دون أن يلحق به أي ضرر. فقال الطبيب: “هذا أجمل نموذج رأيته منذ ثلاثين عاماً”، ومنحه دولارين كمكافأة، وساعده على التوظيف كمساعد في المختبر.

وبعد أشهر قليلة، غادر أحد الجراحين المستشفى، ولم يستطع وضع كتاب التشريح الضخم في حقيبته، فأعطاه لبرتشِل ليتخلص منه. حمل برتشِل الكتاب إلى بيته فرحاً وكأنه وجد كنزاً، وبدأ يقرأه سطراً بسطر. ثم لم يلبث أن كوّن مكتبة كاملة من الكتب التي تخلّى عنها الأطباء، وبدأ يبحث عن سبل لتوسيع معارفه الطبية. وبعد حين، وجد وسيلة للدخول إلى قاعة العمليات التي كانت مخصصة لطلبة الطب في جامعة كولومبيا، وكان يحمل تحت إبطه عدة كتب كأنه طالب مثلهم، ليحضر المحاضرات والعمليات.

ولزيادة دخله، بدأ بإعداد نماذج لعظام الصدغ التي تحمي بنية الأذن المعقدة. وحين رأى النماذج القادمة من فرنسا، خطر له أنه يستطيع تحسينها، فابتكر نماذج ذات مفاصل صغيرة لتسهيل دراستها. ولم يمض وقت طويل حتى بدأ أساتذة التشريح يفضّلون نماذجه على غيرها.

وفيما بعد، أعدّ مجموعة مكوّنة من 400 نموذج عظمي و100 ألف شريحة مجهرية للعين، اعتُبرت أغنى مجموعة من نوعها في العالم.

وعلى الرغم من أنه لم يكن يحمل حتى شهادة إعدادية، ألقى برتشِل محاضرات في عدد من الجامعات والجمعيات الطبية، ودرّس في كلية الطب بجامعة نيويورك لمدة ثلاثين سنة. وقد تلقّى خريجو جامعات كبرى كـ”هارفارد” و”كولومبيا” و”جون هوبكنز” دروساً منه قبل أن يدخلوا امتحانات التخصص

المترجم: أحمد ضياء إبراهيم أوغلو

ملاحظة: 👇

إدغار براور برتشِل (1872–1960)

قصة حقيقية لعالِم لم يحمِل شهادة

وُلد إدغار براور برتشِل سنة 1872 في الولايات المتحدة الأمريكية، وبدأ حياته العملية كخادم في مستشفى نيويورك للعيون والآذان. لم يتلقَّ أي تعليم رسمي، ولم يحصل على شهادة من مدرسة ثانوية أو جامعة[¹]. كان والده عاملاً في البناء وتوفي وهو في سنٍّ مبكرة، مما اضطره للعمل وهو في السابعة عشرة من عمره مقابل راتب لا يتجاوز 18 دولارًا شهريًا[²].

غير أن عمله في أجواء المستشفى، وتعامله اليومي مع المختبرات والأطباء، أيقظ فيه شغفًا بالعلم، فصار يراقب الفنيين في المختبر ويسألهم عمّا يصنعون. ثم بدأ يتسلل ليلًا إلى المختبرات بعد انصراف الأطباء، ويجرب بيديه ما رآه نهارًا. وبعد خمس سنوات من العمل على هذا النحو، جاء إلى المستشفى طبيب أعصاب اشتكى من عدم وجود نموذج سليم للحبل الشوكي، فانطلق برتشِل إلى المطبخ، وأحضر نموذجًا مأخوذًا من إحدى القطط، دون أن يُتلف أي أعصاب فيه، وقد أذهل الطبيب بجودته. فكانت هذه الحادثة سببًا في توظيفه كمساعد رسمي في المختبر[³].

جمع برتشِل الكتب التي كان الأطباء يستغنون عنها، وبنى منها مكتبة طبية خاصة في منزله. ثم تمكّن من الدخول إلى قاعات الجراحة بجامعة كولومبيا، التي كانت مخصصة فقط لطلاب الطب، فكان يتظاهر بأنه طالب يحمل كتبًا، ويتابع المحاضرات والعمليات[⁴].

ولأن له شغفًا خاصًا بالتشريح، بدأ يصنع نماذج دقيقة لعظام الجمجمة وبنية العين. وحين رأى النماذج المستوردة من فرنسا، أدرك أنه قادر على إعداد ما هو أدق وأكمل، فابتكر نماذج مفصلية تُسهل الدراسة. وقد ذاع صيته بعد أن جهّز أكثر من 400 نموذج عظمي و100.000 شريحة مجهرية للعين، مما جعل مجموعته تُعدّ من أغنى المجموعات في العالم[⁵].

وبرغم أنه لم ينل لقب “طبيب”، فقد كان يُدعَى لإلقاء المحاضرات في جامعة نيويورك، حيث علّم طلاب الطب لمدة ثلاثين عامًا. وتلقى عدد كبير من خريجي جامعات مرموقة مثل هارفارد وكولومبيا وجون هوبكنز دروسًا منه قبل خوض امتحانات التخصص[⁶].

لقد برهن إدغار برتشِل بحياته أن الشغف الصادق بالعلم، والمثابرة، والاجتهاد، يمكن أن تعوّض غياب الشهادات الرسمية، بل وتتخطاه.

المراجع:

[1] “The Man Without a Degree,” Time Magazine, 19 March 1951.

[2] Arthur H. Keeney, “E. Brower Burchell: A Technician’s Technician,” Archives of Ophthalmology, 1960.

[3] John R. Shannon, Unsung Heroes of Science, New York: Harper & Row, 1964.

[4] Ibid.

[5] Keeney, 1960.

[6] “Burchell’s Contributions to Medical Teaching,” Journal of the American Medical Association, Vol. 172, 1960.