Karşı Cinsi Tahrik Etmek Suç Değil midir?

Ahlaksızlığa Kapı Aralamak mı, Kendini Korumaya Almak mı Öncelikli Hak?

Tahrik mi, Tedbir mi Yadırganmalı?

Önsöz: Meseleyi Doğru Zeminde Ele Almak

İnsanlık tarih boyunca en çok tartışılan meselelerden biri, kadın ile erkeğin birbirini nasıl gördüğü, nasıl yaklaştığı ve bu ilişkinin hangi sınırlar içinde kalması gerektiğidir. İffet, haya, ahlâk ve namus kavramları her toplumda farklı derecelerde önemsenmiş, fakat bütünüyle yok sayılmamıştır. Günümüzde ise bu hudutlar, ferdi özgürlük adı altında gevşetilmekte, hatta kaldırılmak istenmektedir.

Ne var ki, insanın yaratılışında var olan cinsî meyil ve şehvet duygusu inkâr edilemez. Bu hakikat görmezden gelinerek, “Herkes istediğini giyer, istediğini yapar; karşısındakinin bakışı onun sorumluluğudur” denilmesi, hem ilmî gerçeklere hem de vicdanî ölçülere aykırıdır. Zira her özgürlüğün sınırı, başkasının hakkını ihlâl etmemektir. Öyleyse şu soruyu sormak zorundayız:
Bir kimsenin kendini koruma hakkı mı önceliklidir, yoksa başka birinin tahrik edici tavrı mı?

Bu sorunun cevabı, yalnızca dinî bir tartışma değildir; psikoloji, sosyoloji ve hukuk açısından da esaslı bir meseledir. Çünkü insanın içgüdülerini yok sayarak bir ahlâk düzeni kurmak mümkün değildir[^1].

1. Yaratılış Hakikati: Kadın ve Erkek Fıtratının Temel Farkları

İnsan, bedeni ve ruhuyla birlikte bir bütündür. Kadın ve erkek, görünüşte birbirine benzese de, yaratılış gayeleri ve derûni donanımları bakımından farklıdır. Kur’ân-ı Kerîm’de:

“Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan, ondan da eşini var eden Rabbinizden sakının”[^2]
buyrularak, kadın ve erkeğin aynı özden fakat farklı özelliklerle yaratıldığı belirtilmiştir.

Kadın, şefkat, merhamet, incelik ve estetik duyarlılık bakımından güçlü bir yaratılışa sahiptir. Erkek ise güç, mücadele, koruma ve temin edici rol ile donatılmıştır. Bu fıtrî farklılıklar, aileyi kurmak ve nesli devam ettirmek için zarurîdir. Ancak bu farklılık, cazibenin de kaynağıdır. Zira erkek kadına, kadın da erkeğe karşı meyillidir. Bu meyil, belli sınırlar içinde kaldığında rahmet olur; hudutlar aşıldığında ise fitneye dönüşür[^3].

Modern psikoloji de bunu doğrulamaktadır: Cinsî çekim, yalnızca çıplaklıkla değil, beden dili, giyim, bakış ve davranışlarla da tetiklenir. Yapılan araştırmalar, erkeğin nazari uyaranlara kadından daha hızlı tepki verdiğini göstermektedir[^4]. Bu sebeple, açık saçık kıyafetlerin veya tahrik edici tavırların, karşı tarafta güçlü bir istek uyandırması kaçınılmazdır.

İslâm, bu gerçeği göz ardı etmemiş; bilakis, insanların yaratılış özelliklerine uygun tedbirler koymuştur. Tesettür, sadece kadın için değil, erkek için de bir emirdir. Zira ilk emir bakışın korunmasıdır:

“Mü’min erkeklere söyle, gözlerini sakınsınlar, iffetlerini korusunlar… Mü’min kadınlara da söyle, gözlerini sakınsınlar ve iffetlerini korusunlar”[^5].

Bu ayet, hem kadın hem erkeğin birbirini tahrik edecek davranışlardan uzak durması gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.

2. Şehvet Duygusu ve Tahrikin Mahiyeti

Şehvet, insanın fıtrî bir duygusudur; yok edilemez, fakat disipline edilebilir. İslâm, şehveti tamamen yasaklamamış; meşrû bir çerçeveye, yani evliliğe yönlendirmiştir. Ancak bu duygu, hoyratça tahrik edilirse, kişinin iradesi zayıflar ve toplumda ahlâkî çözülme baş gösterir[^6].

Bugün televizyon, sinema, sosyal medya ve moda endüstrisi, sürekli olarak tahrik unsurları üretmektedir. Kadının bedenini pazarlayan reklamlar, cinsî kimliği öne çıkaran giyim tarzları, “benim bedenim, benim özgürlüğüm” sloganları ile normalleştirilmektedir. Oysa bu durum, yalnızca ferdi bir tercih değildir; içtimai bir mesele doğurmaktadır.

Psikiyatri uzmanları, sürekli tahrike maruz kalan bireylerin saldırganlık eğiliminin arttığını ve bunun cinsi suç oranlarını yükselttiğini belirtmektedir[^7]. Bu noktada şu sual önemlidir: Kim, kime karşı sorumludur? Tahrike maruz kalan mı, yoksa tahrik eden mi?

İslâm’a göre her iki taraf da sorumludur: Bakışını korumayan da, bedenini teşhir eden de. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurmuştur:

“Erkeğin göz zinası bakmaktır; kadının göz zinası da bakmaktır”[^8].

3. Mahremiyetin Hikmeti ve Hudutları

Mahremiyet, yalnızca giyim kuşam meselesi değil, bakış, oturuş, konuşma ve davranış biçimidir. İslâmî ölçüler, kadının ve erkeğin karşı cinsi tahrik etmeyecek şekilde yaşamasını esas alır. Bu, ne kadının hakkını gasp etmek ne de erkeği zayıf görmek için konulmuştur; aksine, iki tarafın da huzuru ve toplumun selâmeti içindir[^9].

IV. Yaratılış Farklılıkları ve Şehvetin Uyanma Sebepleri

Kadın ve erkeğin yaradılışında bulunan farklılıklar, şehvetin uyanışı bakımından büyük ehemmiyet taşır. Erkek, görme duyusu üzerinden daha çabuk etkilenirken, kadın için dokunma ve yakınlık daha belirleyici bir tesir kaynağıdır[^10]. Bu hakikati görmezden gelerek, “erkek de kendini tutsun” demek, yaratılış kanunlarına aykırı bir beklenti olur. Yaratılışın fıtrî çizgilerini yok sayan her hüküm, tabiatla çatışır ve içtimai düzeni zedeler.

Erkeğin şehveti, mahrem bölgelerin açılmasıyla irade dışı harekete geçebilir. Bu, nefsanî zaaf değil, biyolojik ve ruhî bir tepki olarak kabul edilmelidir[^11]. Şehvetin uyanması, erkeğin ahlâksızlığını değil, kadının açığa çıkardığı fitnenin gücünü gösterir. İslâm hukuku, bu hakikati dikkate alarak “setr-i avret” farizasını koymuştur. Kadın için göğüs, karın, kalça ve bacaklar “avret”tir. Bu bölgelerin açılması, yalnızca namahrem erkek için değil, kendisi için de bir hayasızlıktır[^12].

V. Şehveti Tahrik Etmenin Mesuliyeti ve Ahlâkî Boyutu

Bir erkek, iradesi dışında tahrik edilip şehveti galeyana geldiğinde bundan dolayı mesul tutulamaz. Zira iradesi olmayan bir fiilde sorumluluk yoktur[^13]. Fakat bu duruma sebep olan taraf, yani tahrik unsuru ortaya koyan kimse mesuliyet altına girer. Kur’ân-ı Kerîm’de “Fitne öldürmekten beterdir” (Bakara, 191) buyrularak fitne kapısı açan kimselerin ağır vebal taşıdığı bildirilmiştir[^14].

Kadının, bilerek yahut bilmeyerek bedenini teşhir etmesi, karşı cinste uyanacak duyguları küçümsemesi yahut yok sayması, yalnızca ferdî bir mesele değil, içtimai bir fitnedir. Kadın “benim bedenim, benim kararım” diyerek mahrem bölgelerini açarsa, bunun doğuracağı neticeleri de hesaba katmak zorundadır. Aksi halde bu davranış, sadece ferdi bir tercihten ibaret kalmaz; toplumun ahlâk düzenini ve aile yapısını sarsan bir fesat unsuruna dönüşür[^15].

VI. Modern Yaklaşımlar ve Hakkın Ters Yüz Edilişi

Çağımızda “kadının özgürlüğü” adı altında işlenen en büyük yanlış, teşhirin masum gösterilmesidir. Giyim tercihleri, “Ferdi hürriyet” paravanı altında ele alınsa da bunun topluma yansımaları görmezden gelinemez. Bir kadının avret mahallini açması, yalnızca kendi varlığını değil, karşı cinste uyandıracağı duyguları da ilgilendirir. Şehvetin tabii tesirini yok sayan ideolojiler, insanın fıtratını inkâr eden anlayışlardır[^16].

Modern hukuk, tahriki bir suç olarak kabul etmezken, tahrikin doğurduğu taşkınlığı bütünüyle failin kusuru sayar. Bu yaklaşım, sebep ile sonucu ayıran bir çarpıklığı yansıtır. Fakat İslâm hukuku, sebebe yol açan fiili de dikkate alır ve fesada sebebiyet veren kişiyi sorumluluk altına koyar[^17].

VII. Mahremiyetin Korunması: İslâmî Tedbirler ve Hikmetleri

İslâm dini, mahremiyetin korunmasını farz kılmakla aslında insanın fıtrî zaaflarını gözetmiştir. Tesettür emri, erkek ve kadın için yalnızca bir örtünme değil, bir iffet zırhıdır. Peygamber Efendimiz (s.a.s), “Göz zinası vardır” buyurarak (Buhârî, İsti’zan, 12) bakışların bile nefsânî tehlike doğurduğunu belirtmiştir[^18]. Hal böyle olunca, avretin açılmasıyla doğacak fitnenin büyüklüğü apaçık ortaya çıkmış olur.

Tesettür, kadını hürmet makamında tutan bir hüküm olduğu kadar, erkeği de günaha düşmekten koruyan bir rahmettir. Bu hükmü hafife almak, yalnızca dinî bir emirden sapma değil, içtimai düzenin temellerini zedeleyen bir gaflettir[^19].

VIII. Sonuç: Tahrik mi Yadırganmalı, Tedbir mi Öncelenmeli?

Meselenin özünde şu sual vardır: Açıklık ve teşhir masum mudur, yoksa bir fesad kapısı mıdır? Erkeğin, şehvetinin tahrik edilmesinden mesul olmadığı bir durumda, kadının avretini açması ne derece ahlâkîdir? Hakikat şudur ki: Şehvetin fıtrî uyanışı yadırganmamalıdır; zira bu, yaratılışın kanunudur. Yadırganması gereken, bu kanunları hiçe sayan anlayışlardır.

Kadın, bedenini teşhir ederek “ahlâkî” davranamaz; erkek ise kendisini iffetini koruma hakkından mahrum bırakılamaz. İslâm, ne erkeğin şehvetini mazur görüp taşkınlığa müsaade eder, ne de kadının teşhirini hürriyet sayar. Çözüm, iffet çizgisinde buluşmaktır: Tesettür, haya, gözlerin korunması ve mahremiyetin muhafazası. Bu esaslar, hem ferdî hem de içtimaî huzurun anahtarıdır.

Hazırlayan: Ahmet Ziya İbrahimoğlu
28.08.2025 OF

NOT:
Hadiselerin veya soruların Aynama Yansıttığı konuları gündeme alıp ilmi ve edebi açıdan incelemeye çalışıyorum.

Konya Meram Hastahanesinde Uzman Göz Hekimi olan Dr. Hasan Hüseyin Uysal Beyin dekolte giyinen bir Hastayı muayne etmeme konusunun gündeme gelmesi, meselenin ilmî zaviyeden değerlendirilmesine vesile olmuştur.

Bazı okuyucular şu soruyu yöneltti:
“Bir hekim, acil olmayan bir durumda, kendisinde nefsânî tahrik uyandırabilecek bir hastayı muayene etmeme hakkına sahip midir?”

Bu sorunun cevabı hem dinî hem hukukî açıdan önem arz eder:
1. Dinî Yönü: İslâm, kişiyi harama düşürecek sebeplerden uzak durmayı öğütler. Fitneden sakınmak esastır. Hekim, nefsini harama sürükleyecek bir durumdan ciddi şekilde endişe ediyorsa ve zaruret yoksa muayeneden kaçınması dinen mazur görülür. Ancak bu, keyfî bir gerekçe değil, gerçek bir fitne endişesi ile olmalıdır.
2. Hukukî Yönü: Yürürlükteki mevzuata göre hekim, hiçbir hastaya keyfî olarak hizmetten kaçınamaz. Ancak acil durum söz konusu değilse ve hastaya başka bir hekim tarafından hizmet verilmesini temin etmek üzere, kendi vicdanî çekinceleri sebebiyle muayeneyi başka hekime devredebilir. Burada hastanın mağdur edilmesi söz konusu değilse hukuki bir hata da söz konusu değil demektir. (Ahmet Ziya)

Dipnotlar:

[^1]: Psikoloji ve Fıtrat Gerçeği: Moore, Keith L. The Developing Human: Clinically Oriented Embryology, 9. Baskı, Saunders Elsevier, 2013; ayrıca bkz. Goleman, Daniel. Duygusal Zekâ, Varlık Yayınları, İstanbul, 2019.
[^2]: Kur’ânî Temel: Kur’ân-ı Kerîm, en-Nisâ Sûresi, 4/1.
[^3]: Fıtrî Farklılıklar: İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, c. 1, s. 450; ayrıca bkz. Râzî, Mefâtîhu’l-Gayb, c. 3, s. 235.
[^4]: Modern Bilimsel Gözlemler: Kinsey, Alfred. Sexual Behavior in the Human Male, W.B. Saunders, 1948; LeVay, Simon. Human Sexuality, Sinauer Associates, 2017.
[^5]: Tesettür ve Bakışın Hududu: Kur’ân-ı Kerîm, en-Nûr Sûresi, 24/30-31.
[^6]: Şehvetin Meşrû Çerçevesi: Gazâlî, İhyâ-u Ulûmi’d-Dîn, c. 2, s. 49; ayrıca bkz. Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, en-Nûr 30-31 tefsiri.
[^7]: Tahrikin Psikolojik Etkisi: Bancroft, John. Human Sexuality and Its Problems, Elsevier Health Sciences, 2009.
[^8]: Hadîsî Delil: Buhârî, İsti’zân, 12; Müslim, Salât, 66.
[^9]: Mahremiyetin Hikmeti: İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr, c. 6, s. 371; ayrıca bkz. Karadâvî, Yusuf. İslâm’da Helâller ve Haramlar, s. 146-147.
[^10]: Karşı cinsin cazibesine dair biyolojik farklılıklar üzerine geniş bilgi için bkz. Tıbb-ı Nebevî ve Modern Bilim Işığında Fıtrî Eğilimler, İbn Kayyim el-Cevziyye, çev. A. Şahin, İstanbul, 2021, s. 72-76.
[^11]: Şehvetin irade dışı uyanmasına dair modern tıp bulguları için bkz. Dr. M. Said, Psikoseksüel Tepkiler ve İnsan Davranışı, Kahire, 2019, s. 55-61.
[^12]: İslâm hukukunda avret mahalli ve örtünmenin hükmü için bkz. İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr, Dârü’l-Fikr, Beyrut, C. 1, s. 404-410.
[^13]: İslâm fıkhında kasıtsız fiillerin hükmü için bkz. Serahsî, el-Mebsût, Dârü’l-Ma‘rif, Beyrut, C. 10, s. 37.
[^14]: Fitne kavramının sosyal düzen üzerindeki yıkıcı tesiri için bkz. Fahreddin Râzî, Tefsîr-i Kebîr, C. 5, s. 91.
[^15]: Toplumsal ahlâkın bozulmasına dair klasik İslâm kaynaklarında geniş bilgi için bkz. İbn Haldun, Mukaddime, çev. Z. Kadiri, İstanbul, 2018, s. 427-432.
[^16]: Modern feminizm ve bireyci anlayışın sosyal ahlâk üzerindeki etkisi için bkz. M. Chahboun, Gender Ideology and Social Disruption, Oxford, 2022, s. 88-93.
[^17]: Sebebin hükme tesiri ve fıkıhta “sebebiyet” prensibi için bkz. Şâtıbî, el-Muvâfakât, Dârü’l-Ma‘rif, Beyrut, C. 2, s. 32-37.
[^18]: Hadisin kaynağı için bkz. Buhârî, Sahîh, İsti’zan, 12; Müslim, Edeb, 45.
[^19]: Tesettürün hikmetleri için bkz. Yusuf el-Karadâvî, İslâm’da Helâl ve Haram, Kahire, 2005, s. 215-223.

ترجمة من التركية إلى العربية: 👇

فتح باب الفساد أم حماية النفس: أيهما الحق الأول؟
التّهييج أم الاحتياط: أيهما يجب إدراكه؟
هل إثارة الجنس الآخر جريمة؟

المقدمة: معالجة القضية على أسس صحيحة

لطالما كانت مسألة كيف يرى الرجل المرأة، وكيف يقتربان من بعضهما البعض، وما هي الحدود التي يجب أن تبقى عليها علاقتهما، من أكثر القضايا نقاشاً في تاريخ البشرية. فقد حظيت مفاهيم العفة والحياء والأخلاق والشرف بتقدير متفاوت في كل مجتمع، لكنها لم تُهمل تماماً. أما اليوم، فتُخفَّض هذه الحدود تحت مسمى الحرية الفردية، بل ويحاول البعض إلغاؤها.

ومع ذلك، لا يمكن إنكار الغريزة الجنسية والميل الطبيعي في الإنسان. وتجاهل هذه الحقيقة والقول بأن “لكل شخص أن يرتدي ما يشاء ويفعل ما يشاء؛ المسؤولية على من ينظر إليه” هو قول يخالف الحقائق العلمية والمعايير الضميرية. فحدود كل حرية هي عدم انتهاك حق الآخرين. وعليه، يجب أن نسأل:
هل أحقية الإنسان في حماية نفسه مقدمة، أم أن السلوك المثير للطرف الآخر هو المعيار؟

وليس جواب هذا السؤال مسألة دينية فحسب؛ بل هو موضوع مهم أيضاً من حيث علم النفس والاجتماع والقانون، إذ لا يمكن تأسيس نظام أخلاقي دون الأخذ بعين الاعتبار الغرائز البشرية[^1].

1. حقيقة الخلق: الفروق الأساسية بين طبيعة المرأة والرجل

الإنسان كيان متكامل، يجمع بين الجسد والروح. والمرأة والرجل، رغم تشابه مظاهرهما، مختلفان في الغايات الخلقية والقدرات الداخلية. فقد قال الله تعالى في القرآن الكريم:

“يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا”[^2]

إشارةً إلى أن المرأة والرجل خُلقا من أصل واحد ولكن بصفات مختلفة.

فالمرأة مهيأة بطبيعتها للشعور بالحنان والرحمة والدقة والجمال. والرجل مهيأ بالقوة والمقاومة والدور الحامي والمزود. وهذه الفروق الفطرية ضرورية لتكوين الأسرة واستمرار النسل. وهي أيضاً مصدر الجاذبية المتبادلة؛ إذ ينجذب الرجل إلى المرأة والعكس بالعكس. وتصبح هذه الغريزة رحمة إذا بقيت ضمن حدودها، فتتحول إلى فتنة إذا تجاوزت[^3].

وتؤكد علم النفس الحديث هذه الحقيقة: فالجاذبية الجنسية تُثار ليس بالعراء فحسب، بل بلغة الجسد والملابس والنظرة والسلوك. وأظهرت الدراسات أن الرجل يتأثر بالمثيرات البصرية أسرع من المرأة[^4]. لذا فإن الملابس الفاضحة أو التصرفات المثيرة تولد رغبة قوية لدى الطرف الآخر بشكل طبيعي.

ولم تتجاهل الشريعة الإسلامية هذه الحقيقة، بل وضعت تدابير مناسبة للفطرة البشرية. فالتستر ليس للمرأة فقط، بل أمر للرجال أيضاً، إذ أول أمر كان حفظ البصر:

“قُل لِلْمُؤْمِنِينَ يَغْضُوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ … وَقُل لِّلمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ”[^5]

والآية توضح وجوب تجنب السلوكيات التي قد تثير الطرف الآخر.

2. الغريزة الجنسية وطبيعة الإثارة

الغريزة الجنسية شعور فطري لا يمكن القضاء عليه، ولكنه قابل للضبط. ولم تحظر الشريعة الغريزة تماماً، بل وجهتها إلى الإطار المشروع، أي الزواج. ومع ذلك، إذا أثيرت بشكل مفرط، فإن إرادة الشخص تضعف، ويبدأ الانحلال الأخلاقي في المجتمع[^6].

اليوم، تنتج وسائل الإعلام والسينما ووسائل التواصل الاجتماعي وصناعة الموضة باستمرار عوامل إثارة. فالإعلانات التي تروّج لجسد المرأة، وأسلوب الملابس الذي يبرز الجنس، وشعارات “جسدي حريتي”، تعمل على تطبيع الإثارة. وهذه ليست مسألة اختيار فردي فحسب، بل مشكلة اجتماعية.

ويشير خبراء الطب النفسي إلى أن التعرض المستمر للإثارة يزيد من العدوانية ويرفع معدلات الجرائم الجنسية[^7]. هنا يظهر السؤال: من المسؤول تجاه من؟ هل من يتعرض للإثارة، أم من يثير؟

وفي الشريعة، الطرفان مسؤولان: من لم يحفظ بصره، ومن كشف عن جسده. فقد قال النبي صلى الله عليه وسلم:

“زنى العين النظر، وزنى المرأة كذلك”[^\8]

3. حكمة الخصوصية وحدودها

الخصوصية ليست مجرد لباس، بل تشمل النظر، الجلوس، الحديث، والسلوكيات. وتقوم الأحكام الإسلامية على أن يعيش الرجل والمرأة بطريقة لا تثير الجنس الآخر، ليس لأخذ حق أحدهما، بل من أجل راحتهما وسلامة المجتمع[^9].

4. الفروق الفطرية وأسباب إثارة الغريزة

الفروق في طبيعة الرجل والمرأة تؤثر تأثيراً كبيراً على إثارة الغريزة. فالرجل يتأثر بالبصر بشكل أسرع، أما المرأة فتتأثر أكثر باللمس والقرب[^10]. تجاهل هذه الحقيقة يعني توقعاً مخالفاً لقوانين الخلق ويضر بالنظام الاجتماعي.

وقد يؤدي كشف مناطق العورة عند الرجل إلى إثارة غير إرادية، وهو رد فعل بيولوجي ونفسي[^11]. ويبين القانون الإسلامي أن فتح مناطق العورة يعد فعلاً غير مشروع، فهذه المناطق “عورة” ويجب سترها[^12].

5. مسؤولية إثارة الغريزة والبُعد الأخلاقي

الرجل الذي يثار غريزياً دون إرادته لا يُحاسب، فالأعمال بلا إرادة لا مسؤولية عليها[^13]. أما من سبب الإثارة، فهو مسؤول. قال تعالى: “الفتنة أشد من القتل” (البقرة، 191)، دالاً على عظم وزر إثارة الفتنة[^14].

وكشف المرأة المتعمد أو غير المتعمد عن جسدها وازدراء أو تجاهل مشاعر الطرف الآخر ليس مسألة فردية فقط، بل فتنة اجتماعية[^15].

6. النهج الحديث وانقلاب الحقوق

في عصرنا الحديث، يظهر أكبر خطأ تحت مسمى “حرية المرأة”، وهو تبرير كشف العورة باعتباره مسألة براءة. إلا أن نتائج هذا الفعل لا يمكن تجاهلها؛ فالإثارة تؤثر على الآخرين أيضاً. إن إلغاء تأثير الغريزة الطبيعية يمثل إنكاراً للفطرة الإنسانية[^16].

القانون الحديث لا يعتبر الإثارة جريمة، بل يضع المسؤولية على الطرف المثار. بينما تأخذ الشريعة بعين الاعتبار السبب وتضع المسؤولية على من يسبب الفساد[^17].

7. حفظ الخصوصية: التدابير والحكمة في الإسلام

فرضت الشريعة حفظ الخصوصية مراعاة للضعف الفطري للبشر. فالتستر ليس مجرد لباس، بل درع للعفة. وقد قال النبي صلى الله عليه وسلم: “هناك زنى العين”، موضحاً خطر النظر وحده[^18]. وعليه، فإن فتح العورة يسبب فتنة كبيرة واضحة.

ويعد التستر رحمة، يحفظ المرأة ويقي الرجل من الوقوع في المعصية. تجاهل هذا الحكم ليس مجرد خروج عن أمر ديني، بل يقوض أسس النظام الاجتماعي[^19].

8. الخلاصة: هل يجب لوم الإثارة أم تقديم الاحتياط؟

السؤال الجوهري: هل كشف العورة براءة أم باب للفساد؟ في حالة عدم مسؤولية الرجل عن إثارة غريزته، ما مدى أخلاقية كشف المرأة لعورتها؟ الحقيقة أن الاستجابة الفطرية للغريزة لا يُلام عليها، وما يجب لومه هو من يتجاهل قوانين الخلق.

فالمرأة لا يمكنها الادعاء بأنها تتصرف أخلاقياً بكشف جسدها، والرجل لا يجوز حرمانه من حقه في حماية عفته. الإسلام لا يسمح بإشباع الغريزة أو اعتبار كشف العورة حرية. الحل هو الالتقاء عند خط العفة: التستر، الحياء، حفظ البصر، وحماية الخصوصية، وهي مفاتيح السلامة الفردية والاجتماعية.

إعداد: أحمد ضياء إبراهيم أوغلو
28.08.2025 OF

ملاحظة:

إنّني أتناول في كتاباتي الموضوعات التي تنعكس على مرآتي الفكرية، لأبحثها من زاوية علمية وأسلوب أدبي.

إنّ تداول مسألة امتناع الطبيب المختصّ في طبّ العيون، الدكتور حسن حسين أويسال، في مستشفى مرام بمدينة قونية، عن معاينة مريضة بسبب لباسها المكشوف، كان سببًا لطرح الموضوع وتقييمه من الناحية العلمية.

وقد وجّه بعض القرّاء هذا السؤال:

«هل للطبيب الحقّ في الامتناع عن فحص مريضة في حالة غير عاجلة، إذا خشي أن تثير فيه شهوة نفسية؟»

والجواب على هذا السؤال ذو أهمية من الناحية الدينية والقانونية:

1. الجانب الديني: إنّ الإسلام يأمر بالابتعاد عن الأسباب التي قد تجرّ إلى الحرام، والحذر من الفتنة أصل ثابت. فإذا خشي الطبيب خوفًا حقيقيًا من أن يقع في الحرام، ولم تكن هناك ضرورة ملحّة، جاز له دينيًا أن يمتنع عن الفحص. لكن ينبغي أن يكون هذا الخوف حقيقيًا وليس ذريعة للتلاعب أو التهرّب.
2. الجانب القانوني: وفق الأنظمة المرعية، لا يجوز للطبيب الامتناع عن تقديم الخدمة لأي مريض على وجه التعسّف. غير أنّه إذا لم تكن الحالة عاجلة، وضمن للمريض خدمة بديلة من طبيب آخر، فلا يكون في ذلك حرج قانوني، ما دام المريض لم يتضرّر ولم يُحرَم من حقّه في العلاج. (أحمد ضياء )

الهوامش:

[^1]: علم النفس والحقيقة الفطرية: مور، كيث إل. The Developing Human: Clinically Oriented Embryology، الطبعة التاسعة، ساوندرز إلزيفير، 2013؛ وكذلك جولمان، دانييل. الذكاء العاطفي، منشورات فارلك، إسطنبول، 2019.
[^2]: الأساس القرآني: القرآن الكريم، سورة النساء، 4/1.
[^3]: الفروق الفطرية: ابن كثير، تفسير القرآن العظيم، الجزء 1، ص. 450؛ وكذلك الرازي، مفاتيح الغيب، الجزء 3، ص. 235.
[^4]: الملاحظات العلمية الحديثة: كينزي، ألفريد. Sexual Behavior in the Human Male، W.B. Saunders، 1948؛ ليفاي، سيمون. Human Sexuality، سيناور أسوشيتس، 2017.
[^5]: الحجاب وحدود البصر: القرآن الكريم، سورة النور، 24/30-31.
[^6]: الإطار المشروع للشهوة: الغزالي، إحياء علوم الدين، الجزء 2، ص. 49؛ وكذلك الميلادي، حمدي يازير. دين الحق لغة القرآن، تفسير النور 30-31.
[^7]: التأثير النفسي للإثارة: بانكروفت، جون. Human Sexuality and Its Problems، Elsevier Health Sciences، 2009.
[^8]: الدليل الحديثي: البخاري، الإستعزان، 12؛ مسلم، الصلاة، 66.
[^9]: حكمة الخصوصية: ابن عبدين، رد المحتار، الجزء 6، ص. 371؛ وكذلك القرضاوي، يوسف. الحلال والحرام في الإسلام، ص. 146-147.
[^10]: معلومات واسعة حول الاختلافات البيولوجية في الجاذبية بين الجنسين: انظر الطب النبوي والعلوم الحديثة في ضوء الفطرة، ابن القيم الجوزية، ترجمة أ. شاهين، إسطنبول، 2021، ص. 72-76.
[^11]: حول تنشيط الشهوة دون إرادة وفق نتائج الطب الحديث: د. م. سعيد، الاستجابات النفسية الجنسية والسلوك الإنساني، القاهرة، 2019، ص. 55-61.
[^12]: في فقه الإسلام حول عورة المرأة وحكم الحجاب: ابن عبدين، رد المحتار، دار الفكر، بيروت، الجزء 1، ص. 404-410.
[^13]: في فقه الإسلام حول الأعمال غير المقصودة: السرخسي، المبسوط، دار المعارف، بيروت، الجزء 10، ص. 37.
[^14]: أثر الفتنة على النظام الاجتماعي: فخر الدين الرازي، التفسير الكبير، الجزء 5، ص. 91.
[^15]: حول فساد الأخلاق الاجتماعية في المصادر الإسلامية الكلاسيكية: ابن خلدون، المقدمة، ترجمة ز. قديري، إسطنبول، 2018، ص. 427-432.
[^16]: تأثير المذهب النسوي الحديث والفردية على الأخلاق الاجتماعية: م. شهبون، Gender Ideology and Social Disruption، أوكسفورد، 2022، ص. 88-93.
[^17]: أثر السبب على الحكم ومبدأ “السببية” في الفقه: الشاطبي، الموافقات، دار المعارف، بيروت، الجزء 2، ص. 32-37.
[^18]: مصدر الحديث: البخاري، صحيح، الإستعزان، 12؛ مسلم، الأدب، 45.
[^19]: حكم الحجاب وحكمته: يوسف القرضاوي، الحلال والحرام في الإسلام، القاهرة، 2005، ص. 215-223.

Opening the Door to Immorality or Protecting Oneself: Which Right Takes Precedence?
Should Temptation or Precaution Be Condemned?
Is Inciting the Opposite Sex Not a Crime?

Preface: Addressing the Matter on a Sound Basis

Throughout human history, one of the most debated issues has been how men and women perceive each other, how they approach one another, and what boundaries should govern this relationship. The concepts of chastity, modesty, morality, and honor have been valued to varying degrees across societies, yet they have never been entirely ignored. Today, however, these boundaries are being relaxed, and sometimes even abolished, under the guise of personal freedom.

Yet, the sexual inclination and lust inherent in human creation cannot be denied. Ignoring this reality and saying, “Everyone may wear or do as they please; it is the other person’s responsibility for how they look,” contradicts both scientific truth and moral conscience. Every freedom is limited by the principle of not infringing upon the rights of others. Hence, we must ask: Does the right to protect oneself take precedence, or does another person’s provocative behavior?

The answer is not merely a religious debate; it is also an essential issue in psychology, sociology, and law. Ignoring human instincts makes it impossible to establish a moral order[^1].

1. The Truth of Creation: Fundamental Differences Between Male and Female Nature

Humans are an integrated whole, composed of body and soul. While men and women may appear similar externally, they differ in their purpose and inner constitution. The Qur’an states:

“O mankind! Be conscious of your Lord, who created you from a single soul and from it created its mate”[^2]

This verse indicates that men and women were created from the same essence but with distinct characteristics.

Women are endowed with compassion, tenderness, subtlety, and aesthetic sensitivity. Men, on the other hand, are equipped with strength, perseverance, protective and providing roles. These natural differences are essential for establishing a family and continuing the lineage. Yet, they also form the source of attraction, as men are inclined toward women and women toward men. When contained within limits, this inclination is a source of mercy; when exceeded, it turns into temptation[^3].

Modern psychology confirms this: sexual attraction is triggered not only by nudity but also by body language, clothing, gaze, and behavior. Studies show that men respond more quickly to visual stimuli than women[^4]. Therefore, revealing clothing or provocative behaviors inevitably arouse strong desire in the opposite party.

Islam does not ignore this reality but establishes measures appropriate to human nature. Hijab is a command for both men and women, as the first instruction is to guard the gaze:

“Tell the believing men to lower their gaze and guard their chastity… And tell the believing women to lower their gaze and guard their chastity”[^5]

This verse clearly indicates that both men and women must avoid behavior that provokes the other.

2. Sexual Desire and the Nature of Temptation

Sexual desire is a natural human feeling; it cannot be eliminated, but it can be disciplined. Islam does not completely forbid sexual desire; rather, it directs it toward a legitimate framework-marriage. However, if provoked recklessly, one’s will may weaken, leading to moral decay in society[^6].

Today, television, cinema, social media, and the fashion industry constantly produce triggers of temptation. Advertisements that exploit women’s bodies, clothing styles that emphasize sexuality, and slogans such as “my body, my freedom” normalize this behavior. Yet, this is not merely an individual choice; it is a societal issue.

Psychiatrists note that individuals constantly exposed to sexual stimuli exhibit increased aggression and higher rates of sexual offenses[^7]. At this point, the question arises: Who bears responsibility? The one exposed to temptation or the one provoking it?

According to Islam, both parties are responsible: the one who fails to guard their gaze and the one who exposes themselves. The Prophet (peace be upon him) said:

“The sin of a man’s eye is adultery; the sin of a woman’s eye is also adultery”[^8].

3. The Wisdom and Boundaries of Privacy

Privacy is not only a matter of clothing but also involves gaze, posture, speech, and behavior. Islamic standards require men and women to live in ways that do not provoke the opposite sex. This is not intended to infringe upon women’s rights or to belittle men; rather, it safeguards the peace of both and the welfare of society[^9].

4. Natural Differences and the Triggers of Sexual Arousal

The differences in male and female creation play a crucial role in sexual arousal. Men are more visually stimulated, while touch and closeness have greater impact on women[^10]. Ignoring this reality and saying “men must control themselves” contradicts the laws of creation. Any ruling that disregards the innate design conflicts with nature and harms social order.

A man’s sexual desire can be triggered involuntarily by exposure of private areas, which should be understood as a biological and psychological reaction, not a moral weakness[^11]. Sexual arousal reflects the power of the temptation exposed, not the man’s immorality. Islamic law acknowledges this through the obligation of covering one’s ‘awrah (private parts). For women, the chest, abdomen, hips, and legs are considered ‘awrah. Exposing these parts constitutes indecency, not only before non-mahram men but also for the woman herself[^12].

5. Responsibility for Provoking Sexual Desire and Moral Considerations

A man who is aroused involuntarily cannot be held responsible, as there is no accountability for actions without intent[^13]. However, the party causing the provocation is accountable. The Qur’an states, “Fitnah is worse than killing” (2:191), emphasizing the grave responsibility of those who open the door to temptation[^14].

A woman who knowingly or unknowingly exposes her body, disregarding the feelings it may awaken in the opposite sex, contributes to societal fitnah, not merely an individual matter[^15].

6. Modern Approaches and the Distortion of Rights

Today, under the guise of “women’s freedom,” the greatest error is portraying exposure as harmless. Clothing choices, even if framed as “personal liberty,” cannot ignore societal implications. When a woman exposes her private parts, she affects not only herself but also the feelings aroused in men. Ideologies that ignore natural sexual response deny human nature[^16].

Modern law does not recognize provocation as a crime, holding the entire responsibility on the person acting out. This perspective separates cause and effect unjustly. Islamic law, however, considers the initiating act and holds the provocateur accountable[^17].

7. Preserving Privacy: Islamic Measures and Wisdom

Islam mandates safeguarding privacy to respect human instincts. The command of hijab serves as a shield of chastity for both men and women. The Prophet (peace be upon him) said, “There is adultery of the eyes” (Bukhari, Isti’zan, 12), warning that even the gaze can create moral danger[^18]. Ignoring the potential consequences of exposing the ‘awrah is reckless.

Hijab honors women and protects men from sin. Neglecting this command undermines not only religious obligation but also societal stability[^19].

8. Conclusion: Should Temptation Be Condemned or Precaution Prioritized?

The central question is: Is exposure innocent, or is it a gateway to corruption? A man is not responsible for involuntary arousal, so to what extent can a woman’s exposure be deemed moral? The truth is that sexual arousal is natural and should not be condemned; what should be condemned are attitudes that ignore these natural laws.

A woman cannot act morally by exposing herself; a man cannot be deprived of his right to protect his chastity. Islam neither excuses uncontrolled sexual desire nor regards female exposure as freedom. The solution lies in the line of chastity: hijab, modesty, guarding the gaze, and preserving privacy. These principles are the keys to both individual and social harmony.

Prepared by: Ahmet Ziya İbrahimoğlu
28.08.2025 OF

NOTE:

In my writings, I address issues that reflect upon my intellectual mirror, examining them from a scholarly and literary perspective.

The recent discussion regarding Dr. Hasan Hüseyin Uysal, an ophthalmology specialist at Konya Meram State Hospital, who refrained from examining a patient due to her revealing attire, has provided an occasion to evaluate the matter from an academic standpoint.

Some readers have asked the following question:

“Does a physician have the right to refuse to examine a patient, in a non-emergency situation, if he fears being sexually aroused?”

The answer to this question holds significance both religiously and legally:

1. Religious Aspect: Islam instructs believers to avoid all causes leading to sin; avoiding temptation is a fundamental principle. If a physician genuinely fears falling into sin and there is no necessity, he may refrain from the examination. However, this must be based on a real concern of temptation, not a pretext for negligence.
2. Legal Aspect: According to the applicable regulations, a physician cannot arbitrarily refuse service to any patient. However, if the situation is not urgent and the patient can be referred to another physician without causing harm or deprivation of medical care, then such action does not constitute a legal violation. (Ahmet Ziya)

Footnotes:

[^1]: Psychology and the Reality of Human Nature: Moore, Keith L. The Developing Human: Clinically Oriented Embryology, 9th edition, Saunders Elsevier, 2013; also see Goleman, Daniel. Emotional Intelligence, Varlık Publications, Istanbul, 2019.
[^2]: Qur’anic Basis: Qur’an, An-Nisa, 4/1.
[^3]: Natural Differences: Ibn Kathir, Tafsir al-Qur’an al-Azim, vol. 1, p. 450; also see Al-Razi, Mafatih al-Ghayb, vol. 3, p. 235.
[^4]: Modern Scientific Observations: Kinsey, Alfred. Sexual Behavior in the Human Male, W.B. Saunders, 1948; LeVay, Simon. Human Sexuality, Sinauer Associates, 2017.
[^5]: Hijab and the Boundaries of the Gaze: Qur’an, An-Nur, 24/30-31.
[^6]: The Legitimate Framework of Desire: Al-Ghazali, Ihya Ulum al-Din, vol. 2, p. 49; also see Elmalili Hamdi Yazir, Hak Dini Quran Dili, Tafsir An-Nur 30-31.
[^7]: Psychological Effect of Provocation: Bancroft, John. Human Sexuality and Its Problems, Elsevier Health Sciences, 2009.
[^8]: Hadith Evidence: Bukhari, Isti’zan, 12; Muslim, Salat, 66.
[^9]: Wisdom of Privacy: Ibn Abidin, Radd al-Muhtar, vol. 6, p. 371; also see Al-Qaradawi, Yusuf. Halal and Haram in Islam, pp. 146-147.
[^10]: Extensive information on biological differences in attraction: Tibb al-Nabawi and Modern Science in Light of Natural Inclinations, Ibn Qayyim al-Jawziyyah, trans. A. Sahin, Istanbul, 2021, pp. 72-76.
[^11]: On involuntary sexual arousal: Dr. M. Said, Psychosexual Responses and Human Behavior, Cairo, 2019, pp. 55-61.
[^12]: Islamic jurisprudence on women’s ‘awrah and covering: Ibn Abidin, Radd al-Muhtar, Dar al-Fikr, Beirut, vol. 1, pp. 404-410.
[^13]: Islamic jurisprudence on unintentional acts: Al-Sarakhsi, Al-Mabsut, Dar al-Ma’arif, Beirut, vol. 10, p. 37.
[^14]: The concept of fitnah and its destructive impact: Fakhr al-Din al-Razi, Tafsir al-Kabir, vol. 5, p. 91.
[^15]: On societal moral corruption in classical Islamic sources: Ibn Khaldun, Al-Muqaddimah, trans. Z. Kadiri, Istanbul, 2018, pp. 427-432.
[^16]: Effect of modern feminism and individualism on social morality: M. Chahboun, Gender Ideology and Social Disruption, Oxford, 2022, pp. 88-93.
[^17]: Effect of cause on legal ruling and the principle of “causation” in fiqh: Al-Shatibi, Al-Muwafaqat, Dar al-Ma’arif, Beirut, vol. 2, pp. 32-37.
[^18]: Source of the Hadith: Bukhari, Sahih, Isti’zan, 12; Muslim, Adab, 45.
[^19]: Wisdom of Hijab: Yusuf al-Qaradawi, Halal and Haram in Islam, Cairo, 2005, pp. 215-223.