1960 İhtilali ve Rüştü Erdelhun Paşa ..

1960 DARBESİNDE İDAMA MAHKUM EDİLEN, RÜTBELERİ SÖKÜLEN GENELKURMAY BAŞKANI RÜŞTÜ ERDELHUN PAŞA HAKKINDA BİLGİLER !!
Bu gün sizlere 27 Mayıs 1960 tarihinde Merhum Başbakan Adnan Menderes’e yapılan darbeye katılmadığı, destek vermediği ve izin vermediği için hapse atılan, Rütbeleri sökülen ve 2015 yılına kadar Türk silahlı kuvvetleri olarak darbeye katılmadığı için kabrine ziyaret yasağı olan 1960 Darbesinde Genelkurmay Başkanı olan Rüştü Erdelhun Paşa’dan bahsetmek istiyorum.. Genelkurmay Başkanı Rüştü Erdelhun Paşanın asıl adı Mustafa Rüştü Erdelhun.. Ailesi Osmanlı döneminde Romanyadan Edirneye yerleşmiş bir ailenin mensubu. 1894 yılında Edirne’de doğmuş Erdelhun Paşa..
Soyadının Erdelhun olmasının sebebi kökenine dayanır.

Erdel Prensliği veya Transilvanya Prensliği olarak bilinen bugünkü Romanya ve Macaristan topraklarında kurulmuş küçük bir Ülke vardı. Türk ordusunun 1526 yılında Macarlara karşı kazandığı Mohaç Muharebesi’nden sonra Erdel Prensliği kendi istekleri ile Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır. Paşanın kökeni Erdel Prensliğine bağlı olduğundan Erdel Prensliği Hun ise Macar Hun Türklerinden dolayı Soyadı kanununda ERDELHUN soyadını almıştır.

Mustafa Rüştü Erdelhun 1914 yılında Osmanlı askeri olarak Türk Harp Okulu’ndan mezun oldu. Birinci Dünya savaşına subay olarak katıldı ve mecidiye nişanı verilmiş bir askerdir. 1926 yılında Türkiye Cumhuriyeti döneminde kurmay subay oldu, Kariyeri boyunca Muhafız Bölük Komutanlığı 8. Tümen Kurmay Başkanı, Türk Harp Akademileri öğretim üyesi , 61. ve 121. Topçu Alaylarında Tabur Komutanlığı gibi çeşitli görevlerde bulundu . Ayrıca Genelkurmay Karargahı’nda şube müdürlüğü yaptı. 1945 yılında tuğgeneralliğe, 1947 yılında tümgeneralliğe, 1952 yılında korgeneralliğe ve 1956 yılında Orgeneral rütbesine terfii etmiştir.

23 Ağustos 1958 ile 27 Mayıs 1960 tarihleri arasında Genelkurmay Başkanı olarak görev yapmıştır. Paşamızın hayatını özetledikten sonra asıl iş bundan sonra başlıyor..

Malum hepimiz biliriz 27 Mayıs 1960 Darbesini. Merhum Başbakanımız Adnan Menderes ve arkadaşlarına yapılan bu darbe sırasında
Genelkurmay başkanı olan Mustafa Rüştü Erdelhun paşa, darbe söylentilerine karşın, darbe karşıtı fikirlerini her yerde söyleyen, askerin siyasete karışmasına ve askeri cuntalara karşı biri olarak görevi boyunca seçilmiş hükümetlerin yanında yer aldığını belirtmiş her fırsatta. 27 Mayıs askeri darbesinden 12 saat önce, Cemal Madanoğlu gibi düşük rütbeli subayların kalkışabileceği bir darbeyi önlemek amacıyla cuntacıların da aralarında olduğu subayları Genelkurmay Karargahı’nda toplayıp hepsinin ağzına tüküren paşadır Erdelhun Paşa..
İşi şansa bırakmamış ve o dönem Savunma Bakanı olan Ethem Menderes’e çıkıp, durumu rapor etmesine darbe hazırlığı istihbaratı aldığını ve Ankara dışından takviye kuvvet getirilmesini emretmesine rağmen, cuntacı ekip, Genelkurmay Başkanı’nın bu hamlesini Savunma Bakanı vasıtasıyla boşa çıkarır. Paşa’nın istediği takviye kuvvet rahatsızlık oluşturur fikrine Savunma Bakanını ikna eder cuntacılar, Genelkurmay Başkanı Savunma Bakanına çıkınca ‘’aman Paşam rahat olun, yok böyle bir şey, karargahınıza dönün’’ demiş ve Merhum Adnan Menderes’e durumu bildirmemiş. Bu ihmaller zincirinde 27 Mayıs günü 37 düşük rütbeli subay 27 mayıs darbesini gerçekleştirip, seçilmiş olan hükümeti devirerek meclisi feshettiler, Cumhurbaşkanını, Başbakanı ve hükümet üyelerini tutukladılar.
Darbeci subaylar (Milli Birlik Komitesi adını aldılar) daha sonra kendileriyle birlikte hareket etmeyen subayları Hükümet yanlısı ve darbe karşıtı olmak sebebiyle tutukladılar. Tutuklananların başında ise Genelkurmay Başkanı Mustafa Rüştü Erdelhun Paşa’da vardı. Erdelhun Paşa’nın evi tanklarla kuşatılıp, kapısı dipçikle kırılarak gözaltına alınmış ve tutuklanmış. Tutuklu bulunduğu esnada düşük rütbeli subaylar ona Paşam Seni Cumhurbaşkanı ilan edelim darbede üst rütbeli tek sen olursun Halkta seni sever teklifini yapmışlar..
Erdelhun Paşa Cumhurbaşkanı olmayı tereddüt etmeden reddedip, darbecilerin teklifini reddedince darbeciler Cemal Gürsel’i başa getirip, Genelkurmay Başkanı Mustafa Rüştü Erdelhun Paşa’yı tutukladıktan sonra tüm rütbeleri söküldü er statüsüne düşürüldü.

Yassıada’da Merhum Başbakan ve arkadaşları gibi sürekli hakaret ve dayak atıldı daha önce karşısında esas duruşta duran askerleri tarafından.

Yassıada mahkemeleri sonunda bir çok Demokrat Partili gibi Erdelhun Paşa’da idama mahkum edilmiş. İdamı Müebbet hapse çevrilmiş ve Kayseri cezaevinde hapsedilmiş. 1965 yılında müebbete mahkum edildiği cezaevinden bazı mahkumlarla birlikte Cemal Gürsel Tarafından affedilerek serbest bırakılmış. Genelkurmay Başkanlığı Rüştü Erdelhun Paşa’nın rütbelerini 1966 yılında iade etmiş..İade etse ne yazar ! Paşaya yapmadıkları işkence kalmamış ki; Darbe karşıtı Erdelhun Paşamız 1983 yılında bu dünyadan göçüp gitmiş.

Ankara’da cebeci asri mezarlığına sıradan bir vatandaş olarak defnedilmiş. Paşanın rütbesinin iade edildiğini Genelkurmay Başkanlığı 2012 yılında kamuoyuna açıklamış. Başka üzücü bir durum daha var.. 1983 yılından, 2015 yılına kadar tam 32 sene Genelkurmay Başkanlığının ziyaret yasağı listesindeymiş Paşanın mezarı.. 2015 Yılında ilk defa Cumhurbaşkanımızın talimatıyla resmi ziyaret yapılmış. Ne kadar üzücü değil mi? Darbe mağduru Mustafa Rüştü Erdelhun Paşamızı Dualarımıza katarsak sevinirim..En azından biz seni unutmadık senden razıyız paşam.. Mekanın Cennet olsun. 🤲🇹🇷🤲🇹🇷🤲
Şahsınamünhasır Nizam-ı Cedid Çetin