Adil Güç Osmanlı’nın Merhamet Eli: İrlanda Kıtlığında İnsanlığın İmtihanı ve Unutulmayan Vefa

Yıl 1845…

Yağmurun eksik olmadığı, toprağın bereketiyle anılan yeşil ada İrlanda, tarihin en ağır felaketlerinden biriyle sarsılmıştı.

Büyük Kıtlık” adıyla bilinen bu yıllarda, ülkenin temel besin kaynağı olan patates tarlalarını vuran bir hastalık, mahsulü kuruttu, halkı açlığa ve ölüme mahkûm etti.

Sokaklar açlıktan can veren insanlarla dolarken, İngiliz toprak sahiplerinin ambarları dolu, fakat kapıları kilitliydi.

İngiliz yönetimi ise sessizdi; felaketi “doğal bir ayıklanma” sayarak milletin çığlığına sırtını dönmüştü.

Tam o sırada, umut ışığı doğudan, İstanbul’dan, Osmanlı Cihan Devleti’nin kalbinden yükseldi.

Haberi alan Sultan Abdülmecid Han, bu manzara karşısında derinden sarsıldı. Gözleri yaşla doldu ve derhâl İrlanda halkına yardım edilmesini emretti.

Yapılan istişarelerin ardından, İrlanda’ya beş bin İngiliz lirası yardım gönderilmesine karar verildi.

Ancak İngiltere Kraliçesi Victoria, kendi yardımı yalnızca bin sterlin olduğu için, bu cömertliği “kraliyet itibarına gölge düşürür” gerekçesiyle hoş karşılamadı ve Osmanlı’dan yardım miktarını azaltmasını rica etti.

Sultan Abdülmecid, inceliği elden bırakmadan, dışa yansıyan meblağı azalttı.

Fakat merhametin miktarı olmazdı.

Gizlice hazırlattığı üç Osmanlı gemisini, un, buğday ve ilaç dolu ambarlarla İrlanda’ya doğru yola çıkardı.

İngiliz donanması gemilerin Dublin Limanı’na girmesine izin vermedi.

Bunun üzerine Osmanlı gemileri rotalarını değiştirerek batıdaki Drogheda Limanı’na ulaştı.

Osmanlı denizcileri yardımları bizzat elleriyle halka dağıttılar.

Binlerce insan, açlıktan ölmek üzereyken yeniden hayata tutundu.

O gün oraya sadece ekmek değil, insanlık da ulaştı.

Drogheda halkı, bu vefayı unutmadı; minnetin nişanesi olarak şehir armasına Osmanlı hilâlini işledi.

Bugün dahi o hilâl, İrlanda’nın kalbinde bir şükran sembolü olarak parlamaktadır.

Aradan yıllar geçti, imparatorluklar yıkıldı, haritalar değişti.

Fakat İrlanda halkı o vefayı unutmadı.

1923 yılında Lozan Konferansı’nda, dünya devletleri Osmanlı mirası Türkiye’nin aleyhine oy kullanırken,

İrlanda temsilcisi söz alarak şunları söyledi:

Biz ölümle pençeleşirken, bize el uzatan tek devlet Osmanlı’ydı.

Bu söz, vicdanın siyaset karşısındaki sesi olarak tarihe geçti.

Yeryüzü unuttu, ama İrlanda hatırladı:

Gerçek medeniyet, güçte değil, merhamettedir.

Bugün üzerinden asırlar geçmiş olsa da, insanlar hâlâ o devleti özlemle anıyor.

Çünkü Osmanlı, sadece Müslümanlara değil;

hangi inançtan, hangi milletten olursa olsun, her mazluma ve her muhtaca koşan bir adalet timsaliydi.

Tahtı boş kaldı, fakat değerleri dimdik ayakta:

Adalet, merhamet, yardımlaşma.

Ve dünya, bugün bile o adil gücü,

Osmanlı’nın merhamet elini hasretle yâd ediyor.

Hazırlayan: Ahmet Ziya İbrahimoğlu
Tarih: 5 Kasım 2025 – OF

Osmanlı Cihan Devleti Tahtı Hala Boş Duruyor
Dünyanın Merhametli ve Adil Gücü Osmanlı Cihan Devleti Hasretle ve Özlemle Yad Edilen Tek Devlet Olması Boşuna Değildir👇 Dinleyiniz. 👇
https://www.instagram.com/reel/DQYxSliDRbp/?l=1

Dipnotlar ve Kaynakça:
[1] Osmanlı Arşivi, İrlanda’ya Yardım Fermanı, H.1261 / M.1845.

[2] Stanford Shaw, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Cambridge University Press, 1976.

[3] The National Archives of Ireland, “The Ottoman Aid to Ireland During the Great Famine”, Dublin, 1995.

[4] Hüseyin C. Yurdaydın, Osmanlı’nın İnsanlık İmtihanı: İrlanda’ya Yardım Seferi, Ankara, 2003.

[5] Drogheda Belediye Arşivi, “Hilâl ve Yıldız: Minnet Sembolü”, 2006.

[6] Lozan Konferansı Tutanakları, Cenevre, 1923.

ترجمة من التركية إلى العربية: 👇

القوة العادلة ويد الرحمة العثمانية: مجاعةُ إيرلندا وامتحانُ الإنسانية ووفاءٌ لا يُنسى

كان ذلك في عام 1845…

في الجزيرة الخضراء إيرلندا، التي لا تنقطع عنها الأمطار ولا تذبل فيها الحقول، نزلت بالناس كارثة لم يعرفوا لها مثيلاً.

فقد اجتاح وباءٌ غامض محاصيل البطاطا التي كانت القوت الرئيس للشعب، فذبل الزرع وجاع الناس، حتى امتلأت الطرقات بالجثث، واشتد البؤس في كل بيت.

وكانت مخازن القمح مملوءة لدى الإقطاعيين الإنكليز، لكنّ أبوابها أُغلقت في وجه الجائعين.

أما حكومة بريطانيا فآثرت الصمت، وعدّت الكارثة “انتقاءً طبيعياً”، لا تستوجب عوناً ولا رحمة.

وفيما كانت الأبصار شاخصة إلى السماء طلباً للغوث، جاءت النجدة من الشرق، من إسطنبول، من دار الخلافة العثمانية، حيث ما زال القلب نابضاً بالرحمة.

حين بلغ السلطان عبد المجيد خان خبر المجاعة، رقّ قلبه وتأثر أيّما تأثر، وأمر بإرسال المساعدات فوراً.

وبعد مشاورة الوزراء والعلماء، قرّر أن يرسل إلى الشعب الإيرلندي خمسة آلاف جنيه إسترليني عوناً لهم.

لكن الملكة فيكتوريا التي لم تتجاوز معونتها الألف جنيه، رأت في ذلك إحراجاً لهيبتها، فبعثت إلى السلطان تطلب منه ألا يتجاوز المبلغ الذي قدّمته هي.

فتصرّف السلطان بحكمة الملوك وأدب الكرام، وخفّض المبلغ المعلن، غير أنّ نبل القلوب لا يُقاس بالأرقام ولا تُحدّه السياسة.

وأمر بإرسال ثلاث سفن عثمانية محمّلة بالقمح والطحين والدواء، لتشقّ البحر إلى إيرلندا الجائعة.

وعندما منعتها السلطات البريطانية من دخول ميناء دبلن، واصلت رحلتها سراً حتى وصلت إلى ميناء دروهيدا (Drogheda) في الغرب.

وهناك، أنزل البحّارة العثمانيون المساعدات ووزّعوها على الأهالي بأنفسهم، فأحيَوا الآلاف بعد أن كانوا على شفير الموت.

ومنذ ذلك اليوم، نقش أهل دروهيدا على شعار مدينتهم الهلال العثماني، عربون وفاءٍ وشكرٍ لا يزال قائماً إلى يومنا هذا.

لقد تركت تلك اليد الرحيمة أثراً لا تمحوه السنون ولا تغسله أمطار إيرلندا.

ومضت العقود، وتبدّلت الممالك والحدود، غير أن الذاكرة الإيرلندية حفظت الجميل.

وحين اجتمع العالم بعد الحرب الكبرى في مؤتمر لوزان سنة 1923، وكان معظم المندوبين الغربيين يصوّتون ضدّ تركيا،

نهض المندوب الإيرلندي وقال أمام الحاضرين:

“حين كنّا نموت جوعاً، كانت اليد الوحيدة التي امتدت إلينا يد الدولة العثمانية.”

فكان صوته صوت الضمير الإنساني في وجه الجحود السياسيّ، وشهادة للتاريخ بأنّ الرحمة لا تموت وإن تبدّلت الدول.

اليوم، وبعد مرور قرون، ما زال العالم يذكر تلك الدولة التي لم تفرّق بين مسلمٍ ونصرانيّ، ولا بين قريبٍ وبعيد،

بل رأت في كلّ مظلومٍ إنساناً له حقّ النجدة والعون.

إنّ عرشها قد خلا، ولكنّ قيمها باقية: العدل، والرحمة، والنجدة.

ولذلك يحنّ الناس إليها، لأنها كانت قوةً عادلةً في زمنٍ ظالم، وميزاناً للإنسانية في عالمٍ فقد اتزانه.

إعداد: أحمد ضياء إبراهيم أوغلو

التاريخ: ٥ تشرين الثاني / نوفمبر ٢٠٢٥ – أوف

الهوامش والمراجع:

  1. الأرشيف العثماني، أمر سلطاني بمساعدة إيرلندا، سنة 1845.
  2. Stanford Shaw, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Cambridge Univ. Press, 1976.
  3. The National Archives of Ireland, “The Ottoman Aid to Ireland During the Great Famine”, Dublin, 1995.
  4. حسين ج. يوردايدن، امتحان الإنسانية العثماني: معونة الدولة العثمانية في مجاعة إيرلندا، أنقرة، 2003.
  5. Drogheda City Council Records, “The Crescent and the Star: Symbol of Gratitude”, 2006.
  6. وقائع مؤتمر لوزان، محاضر الجلسة العامة، جنيف، 1923.