Nisâ Sûresinde Rahmet ve Ümit Kapısını Açan Yüce Âyetler
Giriş
Kur’ân-ı Kerîm’in her sûresinde rahmet kapılarının işaretleri vardır. Ancak Nisâ sûresi, özellikle kullar için rahmetin genişliği, mağfiretin büyüklüğü ve ümidin kapısının açıklığı hususunda dikkat çekici âyetler ihtiva eder. Sahâbeden Abdullah b. Mes‘ûd (r.a.) ve Abdullah b. Abbâs (r.a.)’ın bu sûreye dair naklettikleri rivayetler, söz konusu âyetlerin ümmet için ne derece büyük bir nimet olduğunu açıkça göstermektedir.
Ana Kısım
Beş Büyük Âyet
Abdullah b. Mes‘ûd (r.a.) şöyle demiştir:
“Beş âyet vardır ki, dünya ve içindekiler bana verilse de, bunlarla değiştirmeyi asla istemem.”[^1]
Bu beş âyet şunlardır:
- “Şüphesiz Allah, kendisine ortak koşulmasını bağışlamaz; bunun dışındaki günahları ise dilediği kimse için bağışlar.” (Nisâ, 48)[^2]
- “Eğer size yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, sizin küçük günahlarınızı örteriz ve sizi şerefli bir makama koyarız.” (Nisâ, 31)[^3]
- “Allah, zerre kadar haksızlık etmez; eğer (yapılan) bir iyilik olursa, onu kat kat artırır ve katından büyük bir mükâfat verir.” (Nisâ, 40)[^4]
- “Eğer onlar, nefislerine zulmettiklerinde sana gelip Allah’tan bağışlanma dileselerdi, Rasûl de onlar için istiğfar etseydi, elbette Allah’ı tevbeleri çok kabul eden ve çok merhametli bulacaklardı.” (Nisâ, 64)[^5]
- “Kim bir kötülük işler veya nefsine zulmeder de ardından Allah’tan bağışlanma dilerse, Allah’ı çok bağışlayıcı ve çok merhametli bulur.” (Nisâ, 110)[^6]
Bu âyetlerin ortak noktası şudur: Allah Teâlâ, kullarına geniş bir rahmet sunmakta, tevbeye kapı açmakta ve bütün günahları bağışlayacağını bildirmektedir. Ancak tek bir günah istisna edilmiştir: şirk, yani Allah’a ortak koşmak.[^7]
İbn Abbâs’ın Eklediği Üç Âyet
Abdullah b. Abbâs (r.a.) ise bu beş âyete üç âyet daha ilâve etmiş ve şöyle demiştir:
“Nisâ sûresinde indirilen sekiz âyet vardır ki, bu ümmet için güneşin doğup batmasından daha hayırlıdır.”[^8]
Bu üç âyet şunlardır:
- “Allah size (hükümlerini) açıklamak, sizden öncekilerin yollarına sizi iletmek ve tevbelerinizi kabul etmek ister.” (Nisâ, 26)[^9]
- “Allah tevbelerinizi kabul etmek ister; şehvetlerine uyanlar ise sizin büyük bir sapmaya düşmenizi ister.” (Nisâ, 27)[^10]
- “Allah, sizin yükünüzü hafifletmek ister; çünkü insan zayıf yaratılmıştır.” (Nisâ, 28)[^11]
Ardından İbn Abbâs (r.a.), Abdullah b. Mes‘ûd’un zikrettiği beş âyeti de hatırlatmıştır. Böylece sekiz âyetlik bir bütünlük ortaya çıkmıştır.
Sonuç
Nisâ sûresinde geçen bu sekiz âyet, ümmet için rahmetin, mağfiretin ve tevbeye açılan kapının en büyük delillerindendir.
Onlar, Allah Teâlâ’nın kullarına yönelik sevgisini, affını ve merhametini beyan eder. İnsan hangi günahı işlemiş olursa olsun –şirk hariç– kapılar kapanmamıştır; Allah Teâlâ kullarının dönüşünü beklemektedir.
Bu hakikati idrak eden mümin için en büyük vazife, rahmet kapısının açık olduğunu bilerek tevbe ile Allah’a yönelmek ve bu ümidi hiçbir zaman kaybetmemektir.
Hazırlayan: Ahmet Ziya İbrahimoğlu
18.08.2025 OF
Dipnotlar:
[^1]: İbn Kesîr, Tefsîrü’l-Kur’ân, Nisâ sûresi ilgili âyetlerin tefsiri.
[^2]: Nisâ, 4/48.
[^3]: Nisâ, 4/31.
[^4]: Nisâ, 4/40.
[^5]: Nisâ, 4/64.
[^6]: Nisâ, 4/110.
[^7]: Şirk, Kur’ân’da bağışlanmayacak tek günah olarak zikredilmiştir (Nisâ, 4/48).
[^8]: Taberî, Câmi‘u’l-Beyân, Nisâ sûresi ilgili âyetlerin tefsiri.
[^9]: Nisâ, 4/26.
[^10]: Nisâ, 4/27.
[^11]: Nisâ, 4/28.
آيات عظيمة في سورة النساء تفتح باب الرحمة والرجاء
المقدمة
إنّ في كلِّ سورةٍ من سور القرآن إشاراتٍ إلى أبواب الرحمة الإلهية، غير أنّ سورة النساء تميَّزت بآياتٍ جليلةٍ تتضمَّن بيان سعة رحمة الله، وعظيم مغفرته، وانفتاح باب الرجاء لعباده. وقد وردت عن الصحابيين الجليلين عبد الله بن مسعود وعبد الله بن عباس رضي الله عنهما آثارٌ توضّح أن هذه الآيات تعدُّ من أعظم النِّعم التي أُعطيت لهذه الأمّة.
القسم الرئيس
خمس آيات عظيمة
قال عبد الله بن مسعود رضي الله عنه:
«خمس آيات ما يسرّني أن لي بها الدنيا وما فيها.»[^1]
وهذه الآيات هي:
- ﴿إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاء﴾ [النساء: 48][^2]
- ﴿إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا﴾ [النساء: 31][^3]
- ﴿إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا﴾ [النساء: 40][^4]
- ﴿وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا﴾ [النساء: 64][^5]
- ﴿وَمَنْ يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَحِيمًا﴾ [النساء: 110][^6]
والمغزى المشترك بين هذه الآيات هو: أن الله تعالى قد فتح لعباده أبواب رحمته، ووسّع لهم في التوبة، ووعد بمغفرة جميع الذنوب، إلا ذنبًا واحدًا وهو الشرك بالله، فإنه لا يُغفر أبداً.[^7]
إضافة ابن عباس: ثلاث آيات أخرى
أضاف عبد الله بن عباس رضي الله عنهما إلى هذه الخمس ثلاث آيات أخرى، وقال:
«ثماني آياتٍ أُنزِلت في سورة النساء هي خيرٌ لهذه الأمّة مما طلعت عليه الشمس وغربت.»[^8]
وهذه الثلاث هي:
- ﴿يُرِيدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَيَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَيَتُوبَ عَلَيْكُمْ﴾ [النساء: 26][^9]
- ﴿وَاللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَيُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيمًا﴾ [النساء: 27][^10]
- ﴿يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا﴾ [النساء: 28][^11]
ثم ذكَر ابن عباس رضي الله عنهما الخمس التي أشار إليها ابن مسعود رضي الله عنه، فصار المجموع ثماني آياتٍ تُظهِر سعة رحمة الله ورغبته في التوبة على عباده ومغفرتهم.
الخاتمة
إنّ هذه الآيات الثمانية التي تضمّنتها سورة النساء، تمثل أعظم بشارات الرحمة والمغفرة والتوبة لهذه الأمّة. فهي تُظهر محبة الله لعباده، وتفضّله بالعفو عنهم، وقبوله رجوعهم مهما عظم الذنب، إلا الشرك بالله.
ولهذا، فإن الواجب على المؤمن أن يُدرك أنّ باب التوبة مفتوح، وأنّ الرجوع إلى الله لا يُغلق، فيسارع إلى الاستغفار، ويُقبِل على مولاه، ويجعل الأمل في رحمته أكبر من الخوف من ذنبه.
الحواشي:
[^1]: ابن كثير، تفسير القرآن العظيم، تفسير آيات سورة النساء.
[^2]: النساء، 4/48.
[^3]: النساء، 4/31.
[^4]: النساء، 4/40.
[^5]: النساء، 4/64.
[^6]: النساء، 4/110.
[^7]: انظر: النساء، 4/48.
[^8]: الطبري، جامع البيان، تفسير سورة النساء.
[^9]: النساء، 4/26.
[^10]: النساء، 4/27.
[^11]: النساء، 4/28.
Great Verses in Sūrat al-Nisā’ Opening the Gate of Mercy and Hope
Introduction
Every chapter of the Qur’ān contains signs of divine mercy. Yet Sūrat al-Nisā’ stands out with verses that emphasize the vastness of God’s mercy, the greatness of His forgiveness, and the openness of the gate of hope for His servants. Reports from the Companions, ʿAbdullāh ibn Masʿūd (may Allah be pleased with him) and ʿAbdullāh ibn ʿAbbās (may Allah be pleased with him), clearly show how these verses are among the greatest blessings bestowed upon this ummah.
Main Section
Five Great Verses
ʿAbdullāh ibn Masʿūd (ra) said:
“There are five verses; if I were given the world and all it contains, I would not exchange them for these.”[^1]
These verses are:
- “Indeed, Allah does not forgive that partners be associated with Him, but He forgives whatever is less than that for whom He wills.” (al-Nisāʾ, 4:48)[^2]
- “If you avoid the major sins which you are forbidden, We will absolve you of your lesser misdeeds and admit you to a noble entrance.” (al-Nisāʾ, 4:31)[^3]
- “Indeed, Allah does not wrong even the weight of an atom; and if there is a good deed, He multiplies it and grants from Himself a great reward.” (al-Nisāʾ, 4:40)[^4]
- “If, when they had wronged themselves, they had come to you and asked forgiveness of Allah, and the Messenger had asked forgiveness for them, they would have found Allah ever-accepting of repentance and Merciful.” (al-Nisāʾ, 4:64)[^5]
- “And whoever does evil or wrongs himself but then seeks forgiveness of Allah will find Allah Forgiving and Merciful.” (al-Nisāʾ, 4:110)[^6]
The common message of these verses is that Allah Almighty has opened the gates of His mercy, expanded the way of repentance, and promised forgiveness for all sins—except one: shirk (associating partners with Allah), which shall never be forgiven.[^7]
Ibn ʿAbbās’ Addition: Three More Verses
ʿAbdullāh ibn ʿAbbās (ra) added three more verses to the five, saying:
“Eight verses revealed in Sūrat al-Nisā’ are better for this ummah than all that the sun rises and sets upon.”[^8]
These three verses are:
- “Allah wants to make clear to you [the lawful and unlawful] and guide you to the ways of those before you and accept your repentance.” (al-Nisāʾ, 4:26)[^9]
- “Allah wants to turn to you in mercy, but those who follow their desires want you to deviate greatly.” (al-Nisāʾ, 4:27)[^10]
- “Allah wants to lighten your burden, for mankind was created weak.” (al-Nisāʾ, 4:28)[^11]
Then Ibn ʿAbbās (ra) mentioned the five verses that Ibn Masʿūd (ra) had referred to, making a total of eight verses manifesting the vast mercy of Allah and His desire to forgive His servants.
Conclusion
These eight verses found in Sūrat al-Nisā’ represent the greatest glad tidings of mercy, forgiveness, and repentance for this ummah. They demonstrate Allah’s love for His servants, His pardon of them, and His acceptance of their repentance regardless of their sins—except for shirk.
Therefore, it is the duty of every believer to realize that the gate of repentance is always open and never closed, to hasten to seek forgiveness, to return to his Lord, and to keep hope in Allah’s mercy greater than fear of his own sins.
References:
[^1]: Ibn Kathīr, Tafsīr al-Qurʾān al-ʿAẓīm, commentary on the relevant verses of Sūrat al-Nisāʾ.
[^2]: al-Nisāʾ, 4:48.
[^3]: al-Nisāʾ, 4:31.
[^4]: al-Nisāʾ, 4:40.
[^5]: al-Nisāʾ, 4:64.
[^6]: al-Nisāʾ, 4:110.
[^7]: See al-Nisāʾ, 4:48.
[^8]: al-Ṭabarī, Jāmiʿ al-Bayān, commentary on Sūrat al-Nisāʾ.
[^9]: al-Nisāʾ, 4:26.
[^10]: al-Nisāʾ, 4:27.
[^11]: al-Nisāʾ, 4:28.
